Τι είναι το άγχος;
Είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα που όλοι βιώνουμε κάποιες φορές στην καθημερινότητά μας, ειδικά όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με μια πιεστική ή απαιτητική κατάσταση, όπως το να κάνουμε κάτι που μας φαίνεται δύσκολο. Πότε όμως το άγχος αρχίζει να μας βλάπτει και να αποτελεί πρόβλημα, επηρεάζοντας σημαντικά κάποιες πλευρές της ζωής μας; Πως εγκλωβιζόμαστε στο φαύλο κύκλο του άγχους; Ας δούμε πρώτα ένα παράδειγμα.
Ο προϊστάμενος της Άννας της ανέθεσε μια αρκετά δύσκολη εργασία, την οποία έπρεπε να παρουσιάσει στο τμήμα που δουλεύει. Ένιωσε μεγάλο άγχος, καθώς άρχισε να σκέφτεται πως όλα θα πάνε στραβά: «Πω! Πω! Αυτή η εργασία είναι πολύ δύσκολη και μάλιστα πρέπει να γράψω κάποια κομμάτια στα αγγλικά! Κι αν δεν καταφέρω να την κάνω καλά; Κι αν τα κάνω θάλασσα; Έχω πάρει βέβαια το proficiency, αλλά έχω πολύ καιρό να γράψω στ’ αγγλικά! Δε θυμάμαι σχεδόν τίποτα! Ρεζίλι θα γίνω...Όλοι θα γελάνε μαζί μου και θα σκεφτούν ότι είμαι άχρηστη... Ο προϊστάμενός μου θα δυσαρεστηθεί μαζί μου και στη χειρότερη περίπτωση θα με απολύσει, και τότε τι θα κάνω; Πώς θα βρω άλλη δουλειά;»
Τι προκαλεί το άγχος;
Συνήθως, το άγχος πυροδοτείται από τις αρνητικές σκέψεις και προβλέψεις που κάνουμε για το πώς θα εξελιχθεί μια κατάσταση. Σκεφτόμαστε ξανά και ξανά, πιθανά αρνητικά ή καταστροφικά σενάρια που φοβόμαστε ότι μπορεί να συμβούν στο μέλλον. Οι σκέψεις αυτές στο μεγαλύτερό τους βαθμό αποτελούν διαστρεβλώσεις της πραγματικότητας. Είναι φυσιολογικό να κάνει κάποιος αρνητικές σκέψεις, ειδικά όταν αντιμετωπίζει μια δύσκολη κατάσταση. Όμως, αρχίζουν να μετατρέπονται σε πρόβλημα όταν τους δίνουμε μεγάλη σημασία, χρόνο και ενέργεια. Έτσι παγιδευόμαστε μέσα σε αυτές, με αποτέλεσμα να εντείνεται όλο και περισσότερο το άγχος μας.
Σωματικά Συμπτώματα Άγχους
Ταχυπαλμία
Σφίξιμο στο στομάχι
Υπερένταση
Πονοκέφαλος
Δυσκολία στη συγκέντρωση
Ρηχή αναπνοή κ.α.
Αρκετοί άνθρωποι, μόλις νιώσουν αυτά τα δυσάρεστα συμπτώματα, αρχίζουν να τα παρατηρούν πιο προσεκτικά και να τους δίνουν μεγάλη σημασία, πράγμα που αυξάνει ακόμη περισσότερο το άγχος τους. Προκειμένου, μάλιστα, να ανακουφιστούν, συχνά καταφεύγουν σε μη βοηθητικούς τρόπους διαχείρισης του άγχους τους.
Αναποτελεσματικοί τρόποι διαχείρισης άγχους
1. Συμπεριφορές Ασφάλειας
Οι πράξεις που έχουν στόχο να μας προφυλάξουν, να αποτρέψουν ή να μειώσουν τον κίνδυνο που αντιλαμβανόμαστε ότι διατρέχουμε, ονομάζονται συμπεριφορές ασφάλειας. Ωστόσο, το αίσθημα ασφάλειας που μας παρέχουν συχνά είναι ψευδές και υπάρχει ο κίνδυνος να αποδώσουμε σε αυτές τη θετική εξέλιξη μιας κατάστασης. Έτσι, στερούμαστε την ευκαιρία να διαπιστώσουμε ότι η απειλή δεν ήταν πραγματική, αλλά υπήρχε μόνο στη σφαίρα της φαντασίας μας. Είδη συμπεριφορών ασφάλειας:
Αποφεύγετε μέρη, δραστηριότητες ή καταστάσεις που πυροδοτούν το άγχος σας.
Αναβάλλετε να ασχοληθείτε με αυτά που σας αγχώνουν.
Προετοιμάζεστε υπερβολικά, σε σημείο εξουθένωσης, για να αντιμετωπίσετε αυτό που σας αγχώνει.
Ελέγχετε σε υπερβολικό βαθμό κάτι (π.χ μια εργασία, για βεβαιωθείτε ότι είναι τέλεια).
Αφιερώνετε πολύ χρόνο στην αναζήτηση πληροφοριών για το θέμα που σας ανησυχεί.
2. Καταχρήσεις (φαγητό, αλκοόλ, κάπνισμα, κ.λπ.)
Όλοι αυτοί οι τρόποι διαχείρισης άγχους μπορεί να μας ανακουφίζουν βραχυπρόθεσμα, όμως, δυστυχώς, μακροπρόθεσμα συμβάλλουν στην αύξηση του άγχους μας την επόμενη φορά που θα έρθουμε αντιμέτωποι με την ίδια η παρόμοια κατάσταση. Γιατί συμβαίνει αυτό; Επειδή δεν έχουμε δώσει καμιά ευκαιρία στον εαυτό μας να δοκιμάσει τις δυνάμεις του, έχει ενισχυθεί η πεποίθησή μας ότι δεν μπορούμε να τα καταφέρουμε και παράλληλα έχει μειωθεί η αυτοπεποίθησή μας. Γι’ αυτό το λόγο, είναι πολύ πιθανό να συνεχίσουμε και στο μέλλον να αποφεύγουμε αυτή την κατάσταση και έτσι να παγιδευόμαστε στο φαύλο κύκλο του άγχους.
Το πρώτο βήμα για να μπορέσετε να βγείτε απ΄αυτό το φαύλο κύκλο είναι να συνειδητοποιήσετε τι κάνετε το οποίο δε σας βοηθάει πραγματικά! Εσείς ποιες συμπεριφορές ασφάλειας υιοθετείτε και ποιες καταστάσεις έχετε την τάση να αποφεύγετε;
Μπορείτε να δείτε και το σχετικό βίντεο στο κανάλι μας στο Youtube, «Ψυχολογία για Όλους»:
Διαβάστε και το άρθρο «Πώς να διαχειριστείτε αποτελεσματικά το άγχος»
